افعال دوضمیره، افعالی هستند که همیشه با یک ضمیر انعکاسی می‌آیند. افعال دوضمیره را می‌توان به وسیله ضمیر انعکاسی “se” که قبل از مصدر فعل می‌آید در دیکشنری شناسایی کرد.
| ضمیر انعکاسی |
ضمیر فاعلی |
| me | je |
| te | tu |
| se | il/elle/on |
| nous | nous |
| vows | vous |
| se | ils/elles |
| ضمیر انعکاسی |
ضمیر فاعلی |
| me | je |
| te | to |
| se | H/eHe/on |
| nous | nous |
| vows | vows |
| se | ils/elles |
انواع افعال دو ضمیره:
- گاهی فعلی را توضیح می‌دهند که شخص روی خودش انجام می‌دهد.
- بعضی وقت‌ها درباره فعلی متقابل و دوطرفه‌اند
- گاهی معنای مجهول دارند
- بعضی از آن‌ها فقط به شکل دوضمیره دیده می‌شوند
- بعضی از افعال دوضمیره نسبت به حالت یک‌ضمیره تفاوت معنا دارند.
۱- افعال دو ضمیره بازتابی
عمل فاعل به خود فاعل برمی‌گردد. در واقع افعالی هستند که فاعلشان فعلی برای خودش یا روی خودش انجام می‌دهد. این فعل‌ها در زبان فرانسه، «افعال دو ضمیره بازتابی» (Verbe pronominaux de sens réfléchi) نامیده می‌شوند.
مثال:
Elle se fait une tasse de thé.
او برای خودش یک فنجان چای درست می‌کند.
Il s’inscrit à un cours de dessin.
او (خودش را) در یک کلاس نقاشی ثبت نام می‌کند
je me lave les mains.
من دست‌هایم را شستم.
(به خاطر بازتابی بودن فعل جمله معنی جمله این است که دست‌های خودم را شستم نه دست‌های کس دیگری را.)
۲- افعال دو ضمیره متقابل یا دو طرفه
«فعل دو ضمیره با معنای عمل متقابل» (Verbe pronominaux de sens réciproque) درباره کاری است که افراد در قبال یکدیگر انجام می‌دهند. در ترجمه این فعل‌ها معمولا لفظ یکدیگر، همدیگر، باهم و به‌هم وجود دارد. در این حالت فاعل جمله همیشه به شکل جمع است و نمی‌تواند مفرد باشد.
مثال:
Brigitte et Paul se téléphonent tous les jours.
“بریژیت” و “پل” هرروز به یکدیگر تلفن می‌کنند.
Les enfants se lançaient un gros ballon rouge.
بچه‌ها یک توپ بزرگ قرمز را به یکدیگر پرتاب می‌کنند.
۳- افعال دو ضمیره با معنای مجهول
گاهی فعل دو ضمیره می‌تواند همان معنایی را داشته باشد که فعل در حالت مجهول دارد.
فعل “vendre” به معنای “فروختن” است اما شکل انعکاسی آن “se vendre” به معنای “فروخته شدن” است.
مثال:
Ce tableau se vend très cher.
این تابلو خیلی گران فروخته می‌شود
Ce plat se prépare en cinq minutes.
این غذا در 5 گگدقیقه درست می‌شود
Le français se parle dans beaucoup de pays.
زبان فرانسه در بسیاری از کشور‌ها صحبت می‌شود
۴- افعال منحصرا دو ضمیره در زبان فرانسه
بعضی از افعال دو ضمیره فقط به شکل دو ضمیره وجود دارند. یعنی تنها با ضمایر انعکاسی دیده می‌شوند.
se souvenir – به یاد آوردن
s’en aller – رفتن
s’abstenir – خودداری کردن
s’évanouir – غش کردن، ناپدید شدن
se moquer – مسخره کردن، شوخی کردن
s’absenter – غیبت کردن، غایب شدن
s’envoler – پرواز کردن
s’enfuir – فرار کردن، گریختن
s’emparer – تصرف کردن، چیره شدن
مثال:
Je me souviens de ce livre.
این کتاب را به یاد می‌آورم
L’oiseau s’envole.
پرنده پرواز می‌کند
۵- افعال دو ضمیره با تفاوت معنایی نسبت به حالت یک ضمیره
بعضی از فعل‌ها هم در حالت دوضمیره وجود دارند و هم در حالت یک‌ضمیره. این فعل‌ها ممکن است در هر حالت معنای متفاوتی داشته باشند.
برای مثال فعل “trouver” در حالت عادی به معنی “پیدا کردن” است و در حالت دوضمیره به معنی “قرار داشتن” یا “واقع شدن” است.
مثال:
On a trouvé un cahier dans la classe.
یک دفتر در کلاس پیدا کرده‌ایم
Notre maison se trouve près de la mer.
خانه‌ی ما کنار دریا قرار دارد
Je passe cette nuit à la maison.
امشب را در خانه می‌گذرانم
Cette histoire se passe en Italie.
این داستان در ایتالیا اتفاق می‌افتد
نکته: زمانی که فعل با مصوت شروع شده باشد، «e» را از آخر ضمیر‌های me و te و se برداشته و به جای آن یک علامت «’» قرار می‌دهیم. برای مثال به جمله زیر توجه کنید.
Elle s’arrête de travailler.
او دست از کار کردن کشید
منفی کردن افعال دو ضمیره
افعال دو ضمیره در حالت منفی و با «ne…pas» با فرمول زیر صرف می‌شوند.
sujet + ne + pronom réfléchi + verbe + pas
Je me connecte »» Je ne me connecte pas
نکته: افعال دوضمیره در تمام زمان‌های گذشته ترکیبی (زمان‌هایی که برای صرف، نیاز به فعل کمکی دارند) همیشه با فعل کمکی “être” صرف می‌شوند؛ برای مثال:
Je me suis couché vers miniuit.
حدود نیمه‌شب خوابیده‌ام
